Jules Deelder was voor de tweede keer in twee maanden in Eindhoven met zijn band de Deeldeliers. Het contrast met de vorige keer (in de foyer van het Muziekgebouw) was aanzienlijk.

Net als afgelopen december was het publiek een gemêleerd gezelschap van allerlei leeftijden. Maar waar het in de foyer van het Muziekgebouw meer de bedaagde categorie betrof, met een handvol hipsters richting de bar, ging het in Plaza Futura zoals te verwachten meer om de alternatievere doelgroepen. Alles tussen de Eighties (remember Siepie?) en de (nu niet meer zo) Nouvelle Vague was retro-stijlvast vertegenwoordigd, maar wat belangrijker was: het publiek was met een doel gekomen en betrokken bij de vertoning. Het was dan ook geen wonder dat de zaal was uitverkocht.

Het avondvullend programma werd afgetrapt door een korte dj-sessie van Deelder, die overigens tussendoor nog even klaagde over de geluidskwaliteit van de zaal. Daarna was het tijd voor het hoofdprogramma. Te beginnen met de muziekfilm De Deeldeliers,waarin quasi-documentair een nachtsessie wordt weergegeven van vaste kern Deelder (voordracht, zang, slagwerk), Bas van Lier (hammond) en Erik Kooger (slagwerk), aangevuld met saxofonisten Boris van der Lek, Benjamin Herman en Hans Dulfer.

In de stijl van een oude jazzsessie wordt een aantal nummers live opgenomen – geen overdubs, geen second takes – en op de plaat gezet. De film is sympathiek opgenomen, droog, met een minimum aan effecten, en doet de muziek en voordrachten recht aan, omdat er alleen op de uitvoeringen wordt gefocust en geen (film)tijd wordt verspild aan opbouw, binnenkomst, exit enzovoorts.

Na de film ging het feest gewoon door, want de band was ook in Plaza Futura aanwezig (minus Herman en Dulfer, maar met een zeer goede Van der Lek) om de nummers van de film, plus een paar extra, ook live te brengen. Hier was het contrast met de foyer overduidelijk. Waar tijdens de film al hier en daar bijval en applaus na nummers te horen was, ging men nu geheel los. Er werd geswingd, er werd gejuicht.

Deelder was goed bij stem voor de paar vocale nummers en gedichten en de band was hecht (Kooger, drummer naast Deelder: “Het is eigenlijk niet zo dat ik Jules volg of hij mij, we gaan samen op, vullen elkaar aan en het werkt altijd”), met een glansrol voor toetsenist-bandleider Van Lier, die niet alleen orgelsolo’s en harmonische begeleiding verzorgde, maar met de linkerhand ook stuwende baslijnen produceerde en ook hier en daar meer experimentele dingen als toonclusters niet uit de weg ging.

Deelder sloot na het daverend ontvangen live-optreden de avond af met een tweede dj-sessie, waarbij zowel hij als de band beschikbaar waren voor een meet & greet en het signeren van dvd’s van de film. Producer Branko van Kooten toonde zich tevreden over de opkomst en de ontvangst van film en band. De tour gaat naar wens, en net als hier was de dag ervoor in Rotterdam de zaal geheel uitverkocht.

Het was goed om te zien dat Deelder floreerde bij een sympathiek publiek en dat hij ondanks zijn bijna 68 jaar nog goed uit de benen kan met zijn favoriete onderwerp: jazz.

Gezien: zaterdag 12 februari in Plaza Futura, Eindhoven

Het mooist is om te observeren hoe Jules Deelder zijn platen behandelt. Zijn gezicht ernstig, kaken op elkaar. Met precisie en discretie richt hij de hoes van het net opgezette vinyl richting publiek. Hij drukt zijn neus op een nieuwe plaat; kant A of B? Schudt het hoofd, knipt met de vingers en duikt met een flauwe glimlach opnieuw vingerlikkend naar achter, zijn platenselectie in.

In alles klinkt onvoorwaardelijke liefde voor jazz die soms religieuze vormen aanneemt. Blijf met je poten van deze heilige muziek af, het is een boodschap die hij met zijn band De Deeldeliers wil overbrengen. De genrenaam hoereert zich ongewild voor veel muziek die niets met jazz te maken heeft. Het woord is verkracht, maar leeft nog steeds en zal dat altijd doen. Als het maar swingt, zegt Deelder.

De Deeldeliers is begonnen met een film die toont hoe een door Deelder geleide nachtsessie, waar diverse muzikanten binnendruppelen en meespelen, zich tot een waar feest ontwikkelt. De clubtour moet hetzelfde effect teweegbrengen. En dat gebeurt.

‘Geen klote, geen donder, geen reet’, bluest Deelder uit volle borst. Na een half uur platen draaien, voegt hij zich als zanger, dichter en aanstekelijk bespeler van de snaredrum bij de band, onder leiding van hammondorganist Bas van Lier. De band schuurt langs vele stijlen, van boogaloo, gospel tot blues. Als het maar swingt. Saxofonist Boris van der Lek imponeert met zijn rauwfelle uithalen, toch is de indrukwekkendste solo van de hoofdpersoon.

Aan Deelders minutenlang durende betoog is geen touw vast te knopen, maar door het opzwepende ritme en de onmogelijke woordcombinaties val je van de ene verbazing in de nadere. Deelder jankt met humor, kundigheid en vooral bezieling. Zo moet jazz klinken.

Als de dansvloer zich langzaam uitbreidt, ontstaat ook wrevel. De traditioneel gespeelde jazzmuziek ligt in het verlengde van Deelders minimaal veertig jaar oude prachtplaten. De dansende menigte is gemiddeld de 50 al lang gepasseerd.

Nostalgie balanceert vaak op een hachelijk dun lijntje. Muzikale urgentie is er niet. Hier leeft vooral het oeridee van jazzmuziek, want het is een swingend feest in Den Helder. Of je wilt of niet, denkt gastmuzikant Hans Dulfer, terwijl hij met de sax aan zijn mond feestgangers meesleept in de polonaise.

Zes mannen die een nacht in een studio vertoeven voor een jamsessie. Dat is het concept van de vorig jaar verschenen film De Deeldeliers. Vanavond in de Nieuwe Nor zien we vier mannen die het nog eens dunnetjes over doen. Nou ja dunnetjes. Zet Jules Deelder, Bas van Lier, Boris van der Lek en Erik Kooger op een podium met een instrument en ze gaan all the way. Dit viertal ademt jazz. Old school jazz.

De avond wordt geopend door een opmerkelijk Euregionaal duo. Jérôme Cardynaals uit Maastricht en Simon Oslender uit Aken laten als Twogether horen waarom ze in 2010 het Prinses Christina Jazz Concours wonnen in de categorie 12 t/m 15 jaar. Twogether speelde in haar korte bestaan al met o.a. Georgie Fame, Lonnie Smith en het Metropole Orkest. De souplesse en vanzelfsprekendheid waarmee de twee kids in Heerlen de boel laten swingen is opzienbarend en smaakt naar meer.

Tijdens de ombouwpauze schuifelt de hoofdgast van de avond onopgemerkt het podium op om ons te trakteren op een aantal van zijn favoriete plaatjes. Jules Deelder is in the house en ondanks dat hij geen woord zegt weet hij, onberispelijk gekleed als altijd, alle aandacht naar zich toe te trekken. Zijn blik is ernstig maar zijn lichaam zoekt naar de groove. Zijn hoofd wiegt op de maat van de muziek, zijn vingers knippen en handen bespelen een denkbeeldige contrabas. Hier staat even geen dichter, performer of BN-er maar een liefhebber pur sang.

Als Deelder de naald van zijn laatste obscure plaat tilt, betreden de overige Deeldeliers het podium. Hammond-koning Bas van Lier ontpopt zich zich tot spreekstalmeester en geeft het startsein voor een avondje recht-toe-recht-aan-jazz met en een rock & roll-attitude. Orgeljazz voor een breed publiek, afgewisseld met blues en gospel, een enkel gedicht en de nodige amusante en hilarische anekdotes. Over de paus, Jezus, Heerlen, de Amerikanen en de unieke saxofoon van Johnny Griffin. Dat instrument is op “wonderbaarlijke wijze” in het bezit gekomen van Boris van der Lek, die het ding zonder mededogen vuur laat spuwen, piepen, knorren en scheuren. Zijn haar recht overeind en een paar kekke zebraschoentjes aan de voeten. Imponerend en rauw. Punk onder de jazzcats.

Van Lier is duidelijk de muzikale leider van het kwartet. Zittend en staand achter zijn kolossale Hammond, waaraan hij een breed scala aan klanken en grooves weet te onttrekken. Virtuoos en met ogenschijnlijk speels gemak. Deelder zelf drumt met Erik Kooger mee op een voor aan het podium geposteerd mini-drumstel en beperkt zich muzikaal gezien vooral tot snare en hi hat. Hij zingt iets met een jankerige stem, richt zich geregeld tot het publiek, schreeuwt af en toe wat tussen de muziek door en strooit snedige opmerkingen in het rond. Los uit de pols. Duidelijk in zijn element. Dit is wat hij wil. Jazz spelen, jazz luisteren, jazz draaien en het evangelie verspreiden.

De doorgewinterde jazzfestivalsnob zal er zijn schouders wellicht voor ophalen. “Voor de meer veeleisende muziekliefhebber scheerde Deeldeliers pijnlijk vlak langs de afgrond van de wansmaak,” las ik ergens. Niet verfijnd genoeg en “er werd gedanst en geklapt.” Maar Deelder en co maken met hun recht door zee benadering wel uitstekende reclame voor een stoffig genre, waarvan nu ook de aanwezige jonge hipsters staan te genieten. “Wow hier moet je bij zijn geweest,” schreeuwt een jochie tegen zijn maat, die straks misschien met een paar handelingen op zijn telefoon op zoek gaat naar muziek van Hank Mobley. Een naam die hij nog nooit eerder hoorde maar vanaf nu wordt herkend als de favoriete muzikant van Jules Deelder. Mission accomplished.

Na afloop draait Deelder nog een half uurtje favoriete muziekjes. Hij deelt aldoende handtekeningen uit en ziet dat zijn eigen Deeldeliers-plaat als warme broodjes verkoopt. “45 Toeren en geperst op 180 grams vinyl” roept Van Lier als een volleerd marktkoopman. Deelder fronst een wenkbrauw: “180 Gram voor 15 euro? Da’s voor niets mensuh.” Ondertussen tovert Charlie Parker vanaf krakend vinyl de popzaal in Heerlen even om in een donkere jazzkelder. “Jazz was, jazz is, jazz blijft.” Niemand die de Rotterdammer tegenspreekt. Later die avond downloadt een jonge Heerlenaar op zijn slaapkamertje zijn eerste hard bop-plaat.